Yearly Archives: 2018

(1901, თბილისი   –   1967, თბილისი)
ხელოვნების ისტორიკოსი, ქართული ხელოვნების გამოჩენილი მკვლევარი. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი (1966). იგი თბილისში დაიბადა, აქვე გაატარა თავისი ცხოვრება, თავისი საქმით მთლიანად საქართველოსთან, ქართულ ხელოვნებასთან იყო დაკავშირებული. დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემია (1929). მუშაობდა საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში, 1941-იდან იყო ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი. ფუძემდებლური ნაშრომები შექმნა შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების და ხუროთმოძღვრული დეკორის, ძველი ქართული ქანდაკების, ხელნაწერი წიგნის მხატვრული მორთულობის შესახებ. იკვლევდა ქართული პალეოგრაფიის საკითხებს და ქართულ ხელოვნებას. გამოქვეყნებული აქვს აგრეთვე პოპულარული ნაშრომები   –   გზამკვლევები ძველი ქართული ხუროთმოძღვრული ძეგლების შესახებ. შმერლინგის შრომებს მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილ სამეცნიერო ლიტერატურაში.

რ. შმერლინგის ნაშრომებისთვის დამახასიათებელია ყოველი ნაწარმოებისა და ძეგლის განსაკუთრებული სიბეჯითით გამოკვლევა, ყოველმხრივი შესწავლა, მახვილი მხატვრული ანალიზი. მას უტყუარი ლიტერატურული ნიჭიც ჰქონდა, რაც აგრეთვე გამოარჩევს მის თხზულებებს.

რენე შმერლინგი თავისი საქმის ფანატიკოსი იყო. თითქმის მთელი საქართველო ჰქონდა შემოვლილი, რამდენიმეჯერ იყო სვანეთში, დაღესტანში. დაუღალავი მოსიარულე იყო, უამრავი ძეგლი ჰქონდა ნანახი, თავის უბის წიგნაკებში ყოველი მათგანის დაწვრილებითი აღწერა და მშვენიერი ჩანახატები შეჰქონდა. მასთან ურთიერთობა საინტერესო იყო კოლეგებისთვის და დიდად სასარგებლო ახალგაზრდა სპეციალისტებისთვის. მან 26 წელი იმუშავა ინსტიტუტში, ღრმა კვალი დატოვა მის საქმიანობაშიც და ქართული ხელოვნების მეცნიერებაშიც.

ბიბლიოგრაფია

• Образцы декоративного убранства грузинских рукописей, Тб., 1940;
• Самтавро – памятник XI  века,  Ars Georgica, 1, თბ., 1942;
• Золотой сосуд из Чхороцку,  Ars Georgica, 1, თბ., 1942;
• Храмы в древних селениях Триалети – Олтиси и Тетри-Цкаро,  Ars Georgica, 2, თბ., 1948;
• Постройка моларет-ухуцеса  царя Георгия Блистательного в сел. Даба, Ars Georgica, 2, თბ., 1948;
• ქართული ხუროთმოძღვრული ორნამენტი, თბ., 1954;
• Древний Цвимоетский храм близ с. Хциси,  Ars Georgica, 4, თბ., 1955;
• Творчество художника Иосифа Габашвили,  Ars Georgica, 5, თბ., 1959;
• Окрестности Тбилиси, Тб., 1960 (ვ. დოლიძესთან და თ. ბარნაველთან ერთად);
•  Малые формы в архитектуре средневековой Грузии,Тб.,1962;
• Церковь св. Нины в Тхоти, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის   მოამბე, 6, 1963 (თ.   ბარნაველთან ერთად);
• Церковь в сел. Дарквети,  Ars Georgica, 6 -A, თბ., 1963;
• Годы творчества художника С. Валишевского в Грузии, Ars Georgica, 6-В, თბ., 1964;
• Художественное оформление грузинской рукописной книги IX – XI вв,т. 1, Тб.,  1967; т.2, Тб., 1979;
• Купольный храм в Икви,  Ars Georgica, 7 – A, თბ., 1971.

(1914, ქუთაისი  –  2000, თბილისი)
1936 წელს დაამთავრა ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტი არქიტექტურის სპეციალობით. 1936-1998 წწ-ში ასწავლიდა თბილისის სხვადასხვა უმაღლეს  სასწავლებლებში. 1941 წლიდან გ. ჩუბინაშვილის სახ. ქართული ხელოვნების ისტორიის  ინსტიტუტის თანამშრომელი, 1973-1988 წწ-ში და 1996-2000 წწ-ში მისი დირექტორი, 1988-1996 წწ-ში   –   საპატიო დირექტორი. ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი, პროფესორი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე, საქართველოს სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი.

ვ. ბერიძის კვლევითი მუშაობის უმთავრესი მიმართულება ქართული არქიტექტურის ისტორია იყო. ფუძემდებელი მნიშვნელობისაა წიგნები XII-XIV სს-ის სამცხის ტაძრებზე, XVI-XVII სს-ის საეკლესიო არქიტექტურაზე, 1801-1817 წწ-ის თბილისის აღმშენებლობაზე, 1920-1930-იანი წწ-ის ქართულ არქიტექტურაზე, რომელთაც განსაზღვრეს ამ პერიოდების მეცნიერული შესწავლის გეზი.

იგი ავტორია მონოგრაფიებისა ცალკეული ძეგლების (სავანის წმ. გიორგი, კაცხის ტაძარი, «მაღალაანთ ეკლესია» და ა.შ.), რეგიონალური სკოლების (ტაო-კლარჯეთი), ცალკეულ ხელოვანთა (სვ. კლდიაშვილი) შესახებ; საყოველთაოდაა ცნობილი ქართული ხუროთმოძღვრების განმაზოგადებული ნაშრომები ქართულ, რუსულ და გერმანულ (ე. ნოიბაუერთან ერთად) ენებზე, ენციკლოპედიური ნაშრომი «ძველი ქართველი ოსტატები» და სხვა.
ვ. ბერიძეს ეკუთვნის მონოგრაფია XV-XIX სს-ის ქართულ გარდამოხსნებზე, ნაშრომები თვალსაჩინო ქართველი მხატვრების (დ. კაკაბაძე, ლ. გუდიაშვილი, ნ. ფიროსმანაშვილი) შესახებ; ნ. ეზერსკაიასთან ერთად ავტორია წიგნისა XIX-XX სს-ის ქართულ სახვით ხელოვნებაზე. დასტამბული აქვს მთელი რიგი ნარკვევები ქართული ხელოვნების შესწავლის ისტორიის შესახებ.

ბიბლიოგრაფია

1. სავანე,  Ars Georgica, 1, თბ., 1942;
2. ეხვევის დედა-ღვთისა,  Ars Georgica, 2, თბ., 1942;
3. თბილისის “ლურჯი მონასტერი”,  Ars Georgica,  3, თბ., 1948;
4. მცხეთის კათედრალის “სვეტიცხოველი” და ქართლის მოქცევის  სიუჟეტები მის ფრესკებში,  საქართველოს მუზეუმის მოამბე, ტ. XV-B, თბ., 1948;
5. Против искажения истории грузинского искусства, Тб., 1949;
6. კაცხის ტაძარი,  Ars Georgica, 3, თბ., 1950;
7. ქართული საბჭოთა არქიტექტურის ისტორია,  Ars Georgica, 4, თბ., 1955;
8. სამცხის ხუროთმოძღვრება, თბ., 1955;
9. მაღალაანთ ეკლესია, Ars Georgica, 5, თბ., 1959;
10. თბილისის ხუროთმოძღვრება, ტ. 1, თბ., 1960;
11. თბილისის ხუროთმოძღვრება,  ტ. 2, თბ., 1963;
12. გიორგი ჩუბინაშვილი, თბ., 1963;
13. ძველი ქართველი ოსტატები, თბ., 1967;
14. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება, თბ., 1974;
15. Искусство Советской Грузии, М., 1975 (ნ. ეზერსკაიასთან ერთად);
16. Некоторые аспекты грузинской купольной архитектуры со второй половины   X в. до конца   XIII века, Тб., 1976;
17. Die Baukunst des Mittelalt ers in Georgien, Berlini, 1980 (Edith  Nenbauer-თან ერთად);
18. Место памятников Тао-Кларджети в истории грузинской архитектуры, Тб., 1981;
19. ქართული ნაქარგობის ისტორიიდან, თბ., 1983;
20. XVI-XVIII საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრება, ტ. 1, თბ., 1983;
21. Давид Какабадзе, М., 1989;
22. XVI-XVIII საუკუნეების ქართული საეკლესიო ხუროთმოძღვრება, თბ., 1994.
23. ნიკო ფიროსმანაშვილი,  (წიგნი გამოსაცემად მოამზადა გ.მარსაგიშვილმა), თბ., 2007 (ქართულ, რუსულ, ინგლისურ ენაზე).