ალიბეგაშვილი გაიანე

(1922, ს. სტეფანწმინდა – 1997, თბილისი)
ხელოვნების ისტორიკოსი, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი (1975), პროფესორი (1976), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1987). დაამთავრა თსუ ფილოლოგიის ფაკულტეტი (1944) და ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის ასპირანტურა (1948). 1949 წლიდან ამავე ინსტიტუტის თანამშრომელია, 1985 წლიდან – შუა საუკუნეების სახვითი ხელოვნების განყოფილების გამგე. 1968 წლიდან პედაგოგიურ მოღვაწეობას ეწეოდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. იკვლევდა შუა საუკუნეების ქართულ მონუმენტურ, დაზგურ და მინიატურულ მხატვრობას, შუა საუკუნეების ქართულ ქანდაკებას, თანამედროვე ქართულ სახვით ხელოვნებას. აღსანიშნავია მისი ნაშრომები შუა საუკუნეების ქართული საერო პორტრეტის, ხელნაწერთა დასურათებისა და სვანეთის ფერწერული სკოლის, ქართული თეატრის დეკორატიული ხელოვნების შესახებ. მონაწილეობდა ქართული ხელოვნების, აგრეთვე ქართული და ბიზანტიური ხელოვნების ურთიერთობისადმი მიძღვნილ საერთაშორისო სიმპოზიუმებში; ბიზანტოლოგთა საერთაშორისო კონგრესებში.
რჩეული ნაშრომები: 1. Четыре портрета царицы Тамары, Тб., 1957; 2. Д. Какабадзе, Тб., 1958; 3. Росписи царского живописца Тевдоре в Верхней Сванетии, Соавторы Н. Аладашвили, А. Вольская, Тб., 1956; 4. ბოჭორმის წმ. გიორგის ეკლესიის მოხატულობა, ძეგლის მეგობარი, 9, თბ., 1967; 5. Художественный принцип иллюстрирования грузинской рукописной книги – XI нач. XIII вв. Тб., 1973; 6. Оформление постановок театров им. Шота Руставели и Котэ Марджанишвили, Ars Georgica, т.7, серия “Б”, Тб., 1976; 7. შექსპირი ქართული თეატრის მხატვართა შემოქმედებაში, საბჭოთა ხელოვნება, N3, 1977; 8. Памятники средневековой станковой живописи в Верхней Сванетии, сборник “Средневековое искусство. Русь. Грузия”, М., 1978; 9. Византия, Христианский Восток и формирование местных художесственных традиций в средневековой миниатюрной живописи Грузии и Армении, II მеждународный симпозиум по армянскому искусству в Ереване, на русск. языке в сборнике докладов, т.4, 1978; 10. ქართული ჭედური და ფერწერული ხატები, თანაავტორი თ. საყვარელიძე, თბ., 1979 (II გამოცემა – 1994); 11. Светский портрет в средневековой живописи Грузии, Тб.,1979; 12. Мозаичная портативная икона Св. Георгия из Верхней Сванетии, Ars Georgica, ტ. 8, თბ., 1979; 13. The Icons of Georgia (Tavi II წიგნში: Kurt Waitzman, Gaiane Alibegashvili, Aneli Volskaia, Manolis Chatzidakis, Gordana Babic, Michail Alpatov, Teodore Voinescu. The Icon, Arnoldo Mondadori Editore, Milano-Mladinska Knijga, Lubiana, 1981-1982; 14. La miniatura et le icone dipinte. La scultura. ( მე-4 და მე-5 თავი წიგნში: Gaiane Alibegashvili, Vachtang Beridze, Aneli Volskaia, Leila Xuskivadze: I tesore della Georgiana, Arnoldo Mondadori, Milano-Mladenska Knijga, Lubiana,1983; 15. Живописная школа Сванети, თბ., 1983 (соавторы Н. Аладашвили, А. Вольская); 16. Вновь открытый памятник грузинского иконописного искусства, Ars Georgica, сер. А, т. 9, თბ., 1987; 17. Роспись главного храма Успения Богоматери в Вардзии, Сб. “Пещеры Грузии, Спелеистика, Архитектура, живопись, керамика, ткани”,Тб., 1988; 18. Deux triptyques d, Oubissi: Icones georgiennes du style des Paleologues. Buzantine art Latin West. Art Historical Studies in Honour of Kurt Weitzmann, Princetone University, 1995.

  1. Четыре портрета царицы Тамары,  Тб., 1957;
  2. Д. Какабадзе, Тб., 1958;
  3. Творчество Уча Джапаридзе,  Ars Georgica, т.5. Тб., 1959;
  4. Росписи царского живописца Тевдоре в Верхней Сванетии (соавторы Н. Аладашвили, А. Вольская), Тб., 1956;
  5. თამარ მეფის ოთხი პორტრეტი, ძეგლის მეგობარი, 8, 1966;
  6. მხატვარი თეატრსა და კინოში, საბჭოთა ხელოვნება, 3, 1966;
  7. ბოჭორმის წმ. გიორგის ეკლესიის მოხატულობა, ძეგლის მეგობარი, 9, თბ., 1967;
  8. Художественный принцип иллюстрирования грузинской рукописной книги – XI нач. XIII вв. Тб., 1973;
  9. Оформление постановок театров им. Шота Руставели и Котэ Марджанишвили, Ars Georgica, т.7 (Б), Тб., 1976;
  10. Художественные тенденции грузинской средневековой живописи (к вопросу о светском портрете в грузинской монументальной живописи), XIV международный конгресс византинистов в Бухаресте, 1971  (Actes du XIVe congres international des etudes Byzantines. Bucqarest);
  11. შექსპირი ქართული თეატრის მხატვართა შემოქმედებაში, საბჭოთა ხელოვნება,  N3, 1977;
  12. Грузинское театрально-декорационное искусство, II Международный симпозиум по грузинскому искусству в Тбилиси на руск. и франц. языках,  Тб., 1977;
  13. Памятники средневековой станковой живописи в Верхней Сванетии, сборник “Средневековое искусство. Русь Грузия”,  М, 1978;
  14. Византия, Христианский Восток и формирование местных художесственных традиций в средневековой миниатюрной живописи Грузии  и Армении, II  Международный симпозиум по армянскому искусству в Ереване, на русск. языке в сборнике дакладов, т.4, 1978;
  15. ქართული ჭედური და ფერწერული ხატები, თანაავტორი თ. საყვარელიძე, თბ., 1979 (II გამოცემა  –  1994);
  16. Светский портрет в средневековой живописи Грузии,  Тб.,1979;
  17. Мозаичная портативная икона Св. Георгия из Верхней Сванетии, Ars Georgica, ტ. 8, თბ., 1979;
  18. The Icons of Georgia (თავი II წიგნში: Kurt Waitzman, Gaiane Alibegashvili, Aneli Volskaia, Manolis Chatzidakis, Gordana Babic, Michail Alpatov, Teodore Voinescu. The Icon, Arnoldo Mondadori Editore, Milano-Mladinska Knijga, Lubiana,  1981-1982, იტალიურ, ფრანგულ, ინგლისურ, გერმანულ და სერბულ ენებზე;
  19. La miniatura et le icone dipinte. La scultura ( IV და V თავი წიგნში: Gaiane Alibegashvili, Vachtang Beridze, Aneli Volskaia, Leila Xuskivadze: I tesore della Georgiana, Arnoldo Mondadori, Milano-Mladenska Knijga, Lubiana,1983;
  20. Этапы развития средневековой  грузинской миниатюры  (IV меж-дународный симпозиум по грузинскому искусству, Тб.,1983, на груз. и франц. языках), თბ., 1983;
  21. Живописная  школа Сванети (соавторы Н. Аладашвили, А. Вольская), თბ., 1983;
  22. Вновь открытый памятник грузинского иконописного искусства,  Ars Georgica, т. 9 (А), თბ., 1987;
  23. Роспись главного храма Успения Богоматери в Вардзии, Сб. “Пещеры Грузии, Спелеистика, Архитектура, живопись, керамика, ткани”, Тб., 1988;
  24. Символика и тема светского портрета в грузинской средневековой монументальной скульптуре, Ars Georgica,  т. 10  (А), Тб., 1991
  25. Deux triptyques d, Oubissi: Icones georgiennes du style des Paleologues. Buzantine art Latin West. Art Historical Studies in Honour of Kurt Weitzmann, Princetone University, 1995.