Author Archives: admin

1924, თბილისში – 2012, თბილისი
ხელოვნებათმცოდნე, ოქრომჭედლობის რესტავრატორი, ცენტრის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი, ხელოვნებათმცოდნეობის კანდიდატი.
სამეცნიერო კვლევის სფერო   –   ოქრომჭედლობა, რესტავრაცია-კონსერვაცია, ხელოვნების ისტორია.
საქმიანობა   –   თბილისის სამხატვრო აკადემიისა  და თბილისის სასულიერო აკადემიის პედაგოგი; სულიერების, კულტურისა და მეცნიერების აღორძინებისა და განვითარების სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის საერთაშორისო საქველმოქმედო ფონდის წევრი. მის მიერ რესტავრირებულია: დავით აღმაშენებლის პინაკი (მოსკოვი, ისტორიის მუზეუმი, 1953); ჯახუნდერის მაცხოვრის ხატი (ქუთაისის  მუზეუმი); ჩუკულის ტრიპტიქონი (ქუთაისის მუზეუმი); ჰადიშის, ლაბსყალდის, იენაშის ოთხთავების მოჭედილობა (მესტიის მუზეუმი, 1970); ალავერდის სახარების ყდის მოჭედილობა (ხელნაწერთა ინსტიტუტი, თბილისი, 1972).
რჩეული ნაშრომები:  1. ხახულის ღვთისმშობლის ხატის კარედის მოჭედილობა, თბ., 1972; 2. Чеканное искусство Грузии с VIII по XIX  вв., История искусство народов СССР, М., с 1972  по 1979 гг.; 3. Средневековое искусство. Русь. Грузия, Предалтарные кресты Верхней Сванети, М., 1978; 4. X-XI საუკუნის რამდენიმე ჭედური ხატის აღდგენის საკითხისათვის, ძეგლის მეგობარი, 51, თბ., 1979; 5. თბილისელი ოქრომჭედლების შემოქმედება (გიორგი ხანდამაშვილი და ძმები ჯიქიები, ამბროსი და თომა),  Ars Georgica, 8-.B,  თბ., 1987; 6. ზემო სვანეთი (შუა საუკუნეების ხელოვნება), გზამკვლევი, სერია საქართველოს მეგზური II, თბ., 2000 (ნ. ალადაშვილთან ერთად); 7. Treibarbeitkunst Swaneti: Ikonographische Tematik und kunstlerische Gestaltung, დ. მურიკის ხსოვნისადმი მიძღვნილი კრებული, ტ. I, ათენი, 2003.

1. მოსკოვის ისტორიულ მუზეუმში დაცული ქართული ოქრომჭედლობის ფრაგმენტთა აღდგენა–დათარიღებისათვის, მოამბე,  N9, 1955;
2. ხახულის ღვთისმშობლის ხატის მოჭედილობის საკითხისათვის, მოამბე,  N1, 1959;
3. ხახულის კარედი ხატი, საბჭოთა ხელოვნება,  N2, 1959;
4. Чеканное искусство Грузии.  Искусство стран и народов мира, 1, М. 1961;
5. Материалы о жизни и творчестве академика архитектора Николая Павловича Северова,  Ars Georgica, 6, 1964;
6. ხახულის ხატი, ძეგლის მეგობარი,  N8, 1966;
7. ჭედურობა გამოფენაზე (მხატვართა 1965 წლის საშემოდგომო გამოფენა), საბჭოთა ხელოვნება,  N3, 1966;
8. მღვიმევის მონასტრის ეკლესიის საკურთხევლის კარის მოჭედილობა, ძეგლის მეგობარი,  N18, 1969;
9. სხვავას ჯვრის რესტავრაცია, Ars Georgica, 7, 1971;
10. ხახულის ღვთისმშობლის ხატის კარედის მოჭედილობა, თბ., 1972;
11. Treibarbeitkunstwerkstatten Swaneti (XII-XIII Jr), ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილი II საერთაშორისო სიმპოზიუმი, თბ., 1977;
12. Гурам Габашвили, Советский художник, М., 1978;
13. Предалтарные кресты Верхней Сванети, Средневековое искусство. Русь. Грузия, М., 1978;
14. X-XI საუკუნის რამდენიმე ჭედური ხატის აღდგენის საკითხისათვის, ძეგლის მეგობარი, 51, 1979;
15. Чеканное искусство Грузии с VIII по XIX  вв., История искусств народов СССР, М., с 1972  по 1979 гг.;
16. Die Darstellung der Erzengel in der Treibarbeitskunst von Swaneti, III სიმპოზიუმი, ბარი-ლეჩე, 1980;
17. სვანეთის ჭედური ხელოვნების იკონოგრაფიული და მხატვრული თავისე­ბუ­რებანი, ბერძენ და ქართველ ხელოვნებათმცოდნეთა ერთობლივი კო­ლოქ­ვიუმი, ათენი, პატმოსი, 1981;
18. Особенности декоративного убранства окладов Евангелий в Грузии; Peculiarities of the Decorative Design of Gospel Book Covers in Georgia,  IV სიმპო­ზიუმი, თბ., 1983;
19. ქართული შუა საუკუნეების ოქრომჭედლობა, Muveszet sziptenber  N2, 1985;
20. უშგული, თბ., 1986 (თანაავტორი ვ. სილოგავა);
21. გიორგი ჩუბინაშვილის წვლილი სვანეთში დაცული ჭედური ხელოვნების ძეგლთა შესწავლასა და მოვლა–პატრონობაში, ძეგლის მეგობარი,  N2, 1986;
22. თბილისელი ოქრომჭედლების შემოქმედება (გიორგი ხანდამაშვილი, ძმები თომა და ამბროსი ჯიქიები),  Ars Georgica, 3-B, 1987;
23. გვიანფეოდალური ხანის სახარების ყდების მოჭედილობა საქართველოში,  VI  სიმპოზიუმი, თბ., 1989;
24. Символические изображения на грузинских памятниках средневекового чеканного искусства, Symbolic Images on the Monuments of the Medieval Georgian Metalwork,  V  სიმპოზიუმი,  ტორბას მონასტერი, 1986; ქართული ტექსტი დაიბეჭდა ინსტიტუტის შრომათა კრებულში,  Ars Georgica,  10 – A, 1991;
25. ზემო სვანეთი (შუა საუკუნეების ხელოვნება), გზამკვლევი, საქართველოს მეგზური II, თბ., 2000  (თანაავტორი  ნ. ალადაშვილი);
26. Treibarbeitkunst Swaneti: Ikonographische Tematik und kunstlerische Gestaltung, ΛΑΜΡΗΔΩΝ,   დ. მურიკის ხსოვნისადმი მიძღვნილი კრებული, ტ. I, ათენი, 2003;
27. ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის წარსულიდან,  საქართვე­ლოს სიძველენი,  7-8,  2005.

ხელოვნებათმცოდნე, ცენტრის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი, ხელოვნებათმცოდნეობის კანდიდატი.
სამეცნიერო კვლევის სფერო  –  წლების მანძილზე მუშაობს ძველი ქართული არქიტექტურის ნიმუშების კვლევისა და დაცვის დარგში, ურბანული მემკვიდრეობის შესწავლისა და აღრიცხვა-ფიქსაციის სფეროში.
საქმიანობა  –  არის ICOMOS-ის  საქართველოს ეროვნული კომიტეტის წევრი;  ასოციაციის “საზოგადოება და კულტურული  მემკვიდრეობა”  დამფუძნებელი და წევრი  –  2005 წლიდან;  მონაწილეობს საქართველოს კულტურის სამინისტროსა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ფონდის პროექტებში ქალაქების  –  თბილისის, ბათუმის, თელავის ურბანული მემკვიდრეობის   ინვენტარიზაციის კუთხით; ამჟამად ჩართულია ქ. თბილისისა და ქ. ბათუმის საყრდენ გეგმასთან დაკავშირებულ ხუროთმოძღვრული ძეგლების ინვენტარიზაციის საქმეში.
რჩეული ნაშრომები: 1. ხადა, ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი, თბ., 1983 (თანაავტორი); 2. ლეჩხუმი, ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი, თბ., 1983 (თანაავტორი); 3. ბეთლემის კლდისუბნის არქიტექტურის კვლევის შედეგები, საისტორიო მოამბე, 6, თბ., 2004; 4. XVIII საუკუნის ერთი თბილისური ბანიანი სახლის შესახებ, საისტორიო მოამბე, 7-8, თბ., 2005; 5. XVIII ს-ის კოშკური საცხოვრებელი ბეთლემის კლდისუბანში, საისტორიო  მოამბე, 9, 2006;  6. არქიტექტურის რესტავრაცია საქართველოში, თბ., 2012 (ი.ელიზბარაშვილთან, ც. ჩაჩხუნაშვილთან და ხ. ჭურღულიასთან ერთად).

1. ხადის ხეობის უნიკალური კულტურულ-ისტორიული მნიშვნელობა, Heritage at Risk, 2016-2019 წლების მსოფლიო ანგარიში მემკვიდრეობის ძეგლებისა და საფრთხის ქვეშ მყოფი ადგილების შესახებ, ICOMOS-ის ელექტრონული გამოცემა, 2020;
2. თბილისის ურბანული მემკვიდრეობის დაფარული სამშენებლო ფენები, ARS GEORGICA, ელექტრონული ჟურნალი, სერია B, georgianart.ge. 2020;
3. მუცო – მთის ტრადიციული გამაგრებული დასახლების უნიკალური ნიმუში, საქართველოს სიძველენი N 22, თბ., 2019; გვ. 222-246;
4. გამაგრებული ისტორიული დასახლებები საქართველოს ჩრდილოეთ მთიანეთში, წგნ., 490 გვ., თბ., 2018 (თანაავტორი);
5. ზუგდიდის ეკატერინე დედოფლისეული სასახლის სახელოვნებათმცოდნეო კვლევა,ხელოვნების საერთაშორისო ცენტრის ელექტრონული გამოცემა www.gaccgeorgia.org. 2015; გვ. 7-63;
6. ისტორიული არქიტექტურის მეტამორფოზა, კულტურული მემკვიდრეობის კონსერვაციის რეგიონალური ჟურნალი N 3, rcchd.icomos.org.ge 2013;
7. არქიტექტურის რესტავრაცია საქართველოში (ისტორიოგრაფია, ტრადიცია, გამოცდილების ანალიზი), წგნ., 300 გვ., თბ., 2012 (თანაავტორი);
8. სიძველის შენარჩუნების ტრადიცია თბილისის ურბანულ მემკვიდრეობაში და დღევანდელი დანაკარგები, ACADEMIA, 2, თბ., 2011;  გვ. 131-145
9. თბილისი, კალა, ბეთლემის უბნის რევიტალიზაცია, პროგრამის ანგარიში, 2000-2010, თბ., 2011; (თანაავტორი);
10. რაც მუდმივი და განუმეორებელია თბილისში, ურბანული მემკვიდრეობის დაცვა: ძველი თბილისის იდენტობა და სული, კონფერენციის მასალები, თბ., 2010; გვ.68-73
11. ა. ქუთათელაძის სახელობის თბილისის სამხატვრო აკადემია, საქართველოს სიძველენი, N12, თბ., 2008, (თანაავტორი);
12. XVIII საუკუნის კოშკური საცხოვრებელი ბეთლემის კლდისუბანში, საქართველოს სიძველენი, N9, თბ., 2006;
13. XVIII საუკუნის ერთი თბილისური ბანიანი სახლის შესახებ, საქართველოს სიძველენი, N7-8, თბ., 2005;
14. ბეთლემის კლდისუბნის არქიტექტურის კვლევის შედეგები, საქართველოს სიძველენი, N6, თბ., 2004;
15. ძველი თბილისის პრობლემების ხასიათი ბეთლემის უბნის მაგალითზე, ხელოვნების ინტერდისციპლინარული კვლევის ლაბორატორიის არაპერიოდული გამოცემა, ალმანახი “ილიაზდი”, 1/01, თბ., 2002;
16. ურბანული მემკვიდრეობის დაცვის საკითხი, “ძველი თბილისის პრობლემა”, კონფერენციის მასალები საქართველოს ძეგლთა დაცვის დეპარტამენტი, თბ., 2001;
17. პირველი საერთაშორისო სასწავლო სემინარი საქართველოში, სამეცნიერო შრომების წელიწდეული, III, საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამეცნიერო-საწარმოო სამმართველო, თბ., 1998 (თანაავტორი);
18. ოძისის ეკლესიების კვლევისას წამოჭრილ საკითხთა ირგვლივ, სამეცნიერო შრომების წელიწდეული, III, საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამეცნიერო-საწარმოო სამმართველო, თბ., 1996;
19. ძველი თბილისის გადარჩენის პრობლემა XXI საუკუნის მიჯნაზე, საერთაშორისო სასწავლო კურსი – ხალხური ხუროთმოძღვრების მნიშვნელობა და მისი დაცვის პრობლემები (მოხსენებათა კრებული), თბ., 1996;
20. სამთავრო, ბუკლ., თბ., 1987;
21. გიორგიწმინდა, ძეგლის მეგობარი, N1, თბ., 1986;
22. ლეჩხუმი, წგნ., თბ., 1983 (თანაავტორი);
23. ხადა, წგნ., თბ., 1983 (თანაავტორი)

დაიბადა 1931 წელს, ქ. თბილისში.
ხელოვნების ისტორიკოსი, ცენტრის უფროსი მეცნიერი თანამშრომელი ხელოვნებათმცოდნეობის კანდიდატი, სამეცნიერო საბჭოს წევრი.
სამეცნიერო კვლევის სფერო  –  შუა საუკუნეების ქართული ჭედური ხელოვნება და ქართული ხუროთმოძღვრება.
საქმიანობა  –  1983-1999 წლებში იყო ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილე სამეცნიერო დარგში; 1999-2005 წლებში  –  ინსტიტუტის დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელი; არის მრავალი მონოგრაფიისა და გამოცემის სამეცნიერო რედაქტორი.
რჩეული ნაშრომები:  1. ანჩის კარედი ხატი, საბჭოთა ხელოვნება,  N5, თბ., 1976; 2. ვანის წმინდა გიორგის ეკლესიის საკურთხევლისწინა ჯვარი, Ars Georgica, 8-A, თბ., 1979; 3. XII საუკუნის ქართული ჭედური ხელოვნების ისტორიიდან, თბ., 1980; 4. ქართული ჭედური და ფერწერული ხატები, თბ., 1980(გ.ალიბეგაშვილთან ერთად);  5. XIV-XIX სს-ის ქართული ოქრომჭედლობა, ნაკვეთი პირველი (XIV- XVI სს.), თბ., 1987;  6. ქართული ჭედური ხატები, თბ., 1997;  7. გელათი, თბ., 2007 (თანაავტორი);  8.  ქართული ქრისტიანული ხელოვნება, ჭედურობა, თბ., 2008; მეორე გამოცემა 2010  (თანაავტორი).

1. მოწამეთის საწინამძღვრო ჯვარი, მაცნე, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიისა და ხელოვნების ისტორიის სერია, 3, თბ., 1965;
2. ტბეთის ოთხთავის ყდის მოჭედილობა, ძეგლის მეგობარი,  N9,  თბ., 1967;
3. მივხედოთ ბოლნისის რაიონის ძეგლებს, ძეგლის მეგობარი,  N18, თბ., 1969;
4. X-XI საუკუნეების ქართული ჯვარი ბერლინში, საბჭოთა ხელოვნება, თბ., 1971;
5. ვანის წმ. გიორგის ეკლესია, ძეგლის მეგობარი,  N29, თბ., 1972;
6. რემბრანტის ავტოპორტრეტი ჰააგის მუზეუმიდან, ფრესკა, თბ., 1974;
7. ნიჩბისის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიის დათარიღებისათვის, ძეგლის მეგობარი,  N38, თბ., 1975;
8. ანჩის კარედი ხატი, საბჭოთა ხელოვნება,  N5, თბ., 1976;
9. ვანის წმინდა გიორგის ეკლესიის საკურთხევლისწინა ჯვარი, Ars Georgica, 8-A, თბ., 1979;
10. ქართული ჭედური და ფერწერული ხატები თბ., 1980 (გ. ალიბეგაშვილთან ერთად);
11. XII საუკუნის ქართული ჭედური ხელოვნების ისტორიიდან, თბ., 1980;
12. ბოლნისის სიონი, თბ., 1983;
13. XIV-XIX სს-ის ქართული ოქრომჭედლობა, ნაკვეთი პირველი (XIV-XVI სს.),  თბ., 1987;
14. ქართული ხუროთმოძღვრება (წინაქრისტიანული ხანიდან მოყოლებული XX საუკუნის 70-იან წლებამდე), საბავშვო ენციკლოპედია, ტ. XII, თბ., 1987;
15. ორი საწინამძღვრო ჯვარი დავით აღმაშენებლის წარწერით, ჯვარი ვაზისა,  N1, თბ., 1989;
16. De l‛ histoire des relations georgiennes-gzecquies. Byzance et la Geoirgie, Symposium Athens, 1991;
17. ქართული ხატები, თბ., 1994 (გ. ალიბეგაშვილთან ერთად);
18. ქართული ჭედური ხატები, თბ., 1997 (გ. ალიბეგაშვილთან ერთად);
19. ანჩის კარედი ხატი (ისტორია და თავგადასავალი) საყდარი, 2-3, თბ., 1999;
20. Medieval Georgian Repousse, Perception of Byzantium and Its Neighbours, ნიუ-იორკი, 2001;
21. რა გადაგვირჩა მცხეთური ჯვარ-ხატებიდან, საქართველოს საპატრიარქო,  N4, თბ., 2001;
22. ვახტანგ ბერიძე, Academia, ტ. II, თბ., 2001;
23. ვახტანგ ბერიძე, ქართული ხელოვნების ნარკვევები,  II,  თბ., 2002;
24. კახეთის ოქრომჭედლობა, წგნ. კახეთი, თბ., 2005;
25. საოქრომჭედლო ხელოვნება, სტატია   –   Грузия, Православная энциклопедия, т. XIII, М., 2006;
26. ქართული ქრისტიანული ხელოვნება, ჭედურობა, თბ., 2008.