13 დეკემბერს, ქართველი თვითნასწავლი მხატვრის, ნიკო ფიროსმანაშვილის დაბადებიდან 150 წლის საიუბილეოდ გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნულმა ცენტრმა და საქართველოს ეროვნულმა საპარლამენტო ბიბლიოთეკამ ერთობლივი პროექტის ფარგლებში გამართეს მრგვალი მაგიდა და პუბლიკაციების გამოფენა სახელწოდებით: „ფიროსმანის მხატვრული ფორმა – გენეზისი და რაობა“
გიორგი ჩუბინაშვილის ცენტრის ინიციატივით, მიმდინარე წლის 28-30 ნოემბერსტარდება ქართული ხელოვნებათმცოდნეობის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მკვლევარის, მერი კარბელაშვილის (1927-2006) დაბადებიდან 85 წლის იუბილესთან დაკავშირებული სამდღიანი საიუბილეო ღონისძიებები.
ათწლეულების მანძილზე ქ-ნი მერი მოღვაწეობდა ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტში (დღეს – გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრი) .
საიუბილეო ღონისძიებები გაერთიანებულია საერთო სახელწოდებით – “მემკვიდრეობა და თანამედროვეობა” და ითვალისწინებს:
საიუბილეო სხდომის გამართვას ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმში (28 ნოემბერი, 14 საათი; ქიაჩელის ქ. 12.)
გამოფენის გახსნას შ. ამირანაშვილის სახელობის ხელოვნების მუზეუმში (28 ნოემბერი, 17 საათი; ლ. გუდიაშვილის ქ. 1.)
III. სამეცნიერო სხდომებს საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკის საკონფერენციო დარბაზში (29-30 ნოემბერი, 10.30-15.00 სთ., ლ. გუდიაშვილის ქ. 7.)
ხელოვნებათმცოდნე მერი კარბელაშვილი იკვლევდა ახალი და თანამედროვე ქართული ხელოვნების დარგების განვითარების პროცესებს. მისი სამეცნიერო მემკვიდრეობა მოიცავს როგორც ზოგად-მიმოხილვით შრომებს, ასევე, მონოგრაფიულ ნაშრომებს, ალბომებს და ცალკეულ სტატიებს წამყვანი ქართველი მხატვრების შემოქმედების შესახებ.
საიუბილეო სხდომაზე (ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმში) ნაჩვენები იქნება მცირეფორმატიანი ინფორმაციული `ფილმი~ ქ-ნი მერის წინაპრების, წმინდანად შერაცხული ძმები კარბელაშვილების შესახებ. წაკითხულ იქნება მოხსენებები მ. კარბელაშვილის სამეცნიერო და პედაგოგიური მოღვაწეობის შესახებ (დ. თუმანიშვილი, ს. ლეჟავა); ახალგაზრდა მუსიკოსების მიერ შესრულდება მუსიკალური კომპოზიციები; წაკითხულ იქნება ახლად თარგმნილი უ. შექსპირის სონეტები (ნ. რამიშვილი).
გამოფენა `მემკვიდრეობა და თანამედროვეობა.
გამოფენაზე თავმოყრილია იმ მხატვართა ნამუშევრები, რომელთა შემოქმედების შესწავლასა და კვლევას ეთმობა მერი კარბელაშვილის სამეცნერო მემკვიდრეობის უმთავრესი ნაწილი.
ამგვარი მცდელობა პირველია, იმ თვალსაზრისით, რომ გამოფენა მეცნიერის კვლევის კვალდაკვალ ვითარდება. ექსპოზიციის ამგვარი კუთხით გაშლა-წარმოჩენა გამოკვეთს თვით მეცნიერის ინტერესების სფეროს და კვლევის მიმართულებას. ზოგ შემთხვევაში მერი კარბელაშვილი იყო პირველი, ვინც ნათლად გამოავლინა ხელოვანთა შემოქმედების მნიშვნელობა და საფუძველი დაუდო მომავალში ამა თუ იმ მხატვრის შემოქმედების კიდევ უფრო ღრმა და საფუძვლიან შესწავლას.
ექსპოზიციის გაცნობისას, მნახველს საშუალება ეძლევა თვალი გაადევნოს XX ს-ის სახვითი ხელოვნების დარგთა განვითარებაში მიმდინარე პროცესებს, ამის საშუალებას კი სხვადასხვა თაობის ქართველ მხატვართა გამორჩეული ოსტატების ნამუშევრების წარმოდგენა იძლევა.
ექსპოზიციაზე თავმოყრილია ფერწერული და გრაფიკული ნამუშევრები, ქანდაკება, რომელთა ნაწილის ექსპონირება პირველად ხდება, რაც კიდევ უფრო ზრდის ამ გამოფენის მნიშვნელობას.
გამოფენაზე წარმოდგენილი ნამუშევრების მიხედვით, ფართო საზოგადოებას და სპეციალისტებს პირველად ეძლევათ საშუალება, თვალი მიადევნონ და შეაფასონ ქართული ხელოვნების განვითარების პროცესები იმ კუთხით, როგორც ეს ჰქონდა გააზრებული მკვლევარს და, ამავე დროს, თვალი მიადევნონ მხატვართა შემოქმედების განვითარებას დროის საკმაოდ დიდ მანძილზე (გამოფენა გაგრძელდება 12 დეკემბრამდე).
ორდღიანი კონფერენციის (29-30 ნოემბერი) ფარგლებში 22 ქართველი ხელოვნებათმცოდნის მიერ წარმოდგენილი იქნება მოხსენებები, რომლებშიც განხილული იქნება ძველი, ახალი და თანამედროვე ქართული ხელოვნების საკითხები.
გამოფენაზე წარმოდგენილი ვიზუალური მასალა და კონფერენციაზე განხილული მოხსენებების თემატიკა ბევრად ცდება მერი კარბელაშვილის მეცნიერული კვლევის დროით ჩარჩოებს და გვაცნობს ბევრ ახალ მასალას, თითქმის დღევანდელ დღემდე. სწორედ ამან განაპირობა საიუბილეო ღონისძიებების ერთ სახელწოდებაში მოქცევა: `მემკვიდრეობა და თანამედროვეობა.
შუა საუკუნეების ქართული კულტურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლი – ოშკისტაძარი, რომელიც ტაო-კლარჯეთში მდებარეობს, ძეგლთა მსოფლიო ფონდის(World Monuments Fund) 2012 წლის საზედამხედველო ძეგლთა სიაში მოხვდა. ფონდმა საკუთარ საიტზე სპეციალური გვერდი შექმნა: http://www.wmf.org/project/oshki. მომზადდა და გამოქვეყნდა შესაბამისი პლაკატიც.
ძეგლთა მსოფლიო ფონდის ოფისი ნიუ იორკში მდებარეობს. 1996 წლიდან მოყოლებული, ის ყოველ ორ წელიწადში ერთხელ აქვეყნებს მსოფლიო მასშტაბით განადგურების პირას მყოფი ძეგლების სიას და მათ გადასარჩენად მსოფლიოს შესაბამის ორგანიზაციებს, სახელმწიფოებს, დონორებსა და მას–მედიას თანამშრომლობისკენ მოუწოდებს. ამ ძეგლების 80 პროცენტს ძეგლთა მსოფლიო ფონდის ჩარევის შემდეგ რესტავრაცია ან კონსერვაცია ჩაუტარდა.
წელს შეირჩა 67 ძეგლი მსოფლიოს 40 ქვეყნიდან. მათ შორისაა ოშკის ტაძარი. პროექტის სპიკერია გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრის თანამშრომელი ირინე გივიაშვილი. მასთან ერთად განაცხადის მომზადებაში მომზადებაში მონაწილეობა მიიღეს დავით ხოშტარიამ და მარკუს ბოგიშმა.
ამ საკითხთან დაკავშირებით 2011 წლის 12 ოქტომბერს გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ეროვნული ცენტრში გაიმართა საგანგებო პრეს-კონფერენცია.
ერთობლივი ქართულ-იაპონური კვლევითი პროექტი
2012 წელს გაგრძელდა 2010-2011 წლებში დაწყებული მუშაობა ერთობლივ ქართულ-იაპონურ კვლევით პროექტზე, რომელშიც გ. ჩუბინაშვილის სახ. ეროვნული ცენტრი თანამშრომლობს ტოკიოს ტექნოლოგიის ინსტიტუტთან და რომლის მიზანია შუა საუკუნის ქართული არქიტექტურის ძეგლების სამშენებლო ტექნიკის, სტრუქტურული სიმყარისა და სეისმომედეგობის შესწავლა უახლესი ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით. პროექტს ხელმძღვანელობს ტოკიოს ტექნოლოგიის ინსტიტუტის ნაშენი გარემოს დეპარტამენტის გამგე შირო სასანო. გ. ჩუბინაშვილის სახ. ეროვნული ცენტრის მხრიდან პროექტს კოორდინირებას უწევს ძველი ხელოვნების განყოფილების გამგე დავით ხოშტარია.
2012 წლის 26 ივნისიდან 4 ივლისამდე ჩატარდა კვლევის მესამე ეტაპის სამუშაოები, რომლებიც ითვალისწინებდა ფოტოგრამეტრიულ ანალიზს და შენობების სეისმომედეგობის შემოწმებას სენსორების მეშვეობით. ერთობლივ კვლევით ჯგუფში გ. ჩუბინაშვილის სახ. ეროვნული ცენტრის მხრიდან მონაწილეობდნენ: დავით ჩიხლაძე, მარიამ გაბაშვილი, გიორგი პატაშური, ნინო ციციშვილი, ნატო ჩიტიშვილი, თამარ დადიანი, ირინა მანია და ეთერ ედიშერაშვილი. ჯგუფმა იმუშავა მცხეთაში, წრომში, უბისაში, სამთავისში, წინარეხში, ყინცვისში, შატილსა და მუცოში.
საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს ინიციატივითა და მხარდაჭერით ფესტივალის ფარგლებში ჩატარდა რიგით მეორე ლიტერატურული ფორუმი-დიალოგი ქართველი და უცხოელი გამომცემლების, მთარგმნელებისა და მწერლებისთვის. ფორუმ-დიალოგის მიზანია ხელი შეუწყოს როგორც უცხოური ლიტერატურის პოპულარიზაციას საქართველოში, ასევე ქართული ლიტერატურის პოპულარიზაციას საზღვარგარეთ, ახალი კონტაქტების დამყარებას ქართულ და უცხოურ გამომცემლობებს შორის.
გიორგი ჩუბინაშვილის ცენტრის დირექტორმა მარიამ დიდებულიძემ წაიკითხა მოხსენება “ხელოვნების ისტორია უახლეს ქართულ გამოცემებში” (ინგლისურ ენაზე).
2012 წლის 24-27 მაისს გაიმართა (ექსპო ჯორჯიას მე-11 პავილიონი)
თბილისის წიგნის XIV საერთაშორისო ფესტივალი.
გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის
კვლევის ეროვნულმა ცენტრმა წარმოადგინა მის მიერ გამოცემული როგორც უახლესი
ისე წინა წლებში გამოცემული წიგნები.
2012 წლის 27 მარტს საქართველოს ეროვნულ მეცნიერებათა აკადემიაში შედგა გ. ჩუბინაშვილის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრის 2011 წლის მუშაობის ანგარიშის საჯარო განხილვა.
განხილვას ესწრებოდა მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი აკადემიკოსი თამაზ გამყრელიძე, ვიცე პრეზიდენტი აკადემიკოსი გურამ თევზაძე, აკადემიკოსი როინ მეტრეველი და სხვ.
ცენტრის მუშაობის შესახებ მოხსენება გააკეთა ცენტრის დირექტორმა ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორმა მარიამ დიდებულიძემ. პრეზენტაციაში წარმოდგენილი იქნა ცენტრის – ყოფილი ინსტიტუტის მთელი ისტორია, მისი მოღვაწეობის ძირითადი ამოცანები და სფეროები, მისი მუშაობის ეტაპები, პრობლემები, მიღწევები.
წარდგენის შემდეგ აკადემიკოსმა ლია მელიქიშვილმა მოახსენა დამსწრეთ მის მიერ ცენტრის მუშაობის შესახებ გაკეთებული შეფასება და დასკვნა.
სხდომაზე განიხილეს ცენტრის წინაშე არსებული პრობლემები და ის მიღწევები, რომლებიც ბოლო წლებში აქვს ცენტრს გაუმჯობესებული დაფინანსების პირობებში და 20 წლის უსახლკარობის შემდეგ მთავრობის მიერ მისთვის გამოყოფილ შენობასთან დაკავშირებით.
2012 წლის 28 თებერვლიდან – 1 მარტის ჩათვლით იტალიის ქალაქ ფლორენციაში ჩატარდა საერთაშორისო კონგრესი: “მოდერნიზმი კავკასიაში – თბილისი, ბაქო, ერევანი (1900-1940, სახვითი ხელოვნება, თეატრი, კინო, არქიტექტურა)”.
კონგრესს მასპინძლობას უწევდა რომუალდო დელ ბიანკოს ფონდი “LIFE BEYOND TOURISM”.
საქართველოს მხრიდან კონგრესის ორგანიზატორები იყვნენ: თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია; საქართველოს თეატრის, მუსიკის, კინოსა და ქორეოგრაფიის სახელმწიფო მუზეუმი; გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა და ძეგლთა დაცვის კვლევის ეროვნული ცენტრი; ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
კონგრესის მიზანი იყო მე-20 საუკუნის პირველი ნახევრის სამხრეთ კავკასიის დედაქალაქების მოდერნისტული პროცესების წარმოდგენა. სამეცნიერო სესიებში მონაწილეობა მიიღეს მეცნიერებმა საქართველოდან, აზერბაიჯანიდან და ინგლისიდან.
გ. ჩუბინაშვილის სახელობის ეროვნული ცენტრიდან მოხსენებებით გამოვიდნენ: მაია მანია, მარინა მეძმარიაშვილი, მაია ციციშვილი, ნინო ჭოღოშვილი, გიორგი ხოშტარია.
კონგრესის ფარგლებში ნაჩვენები იქნა: ფილმი “ჩემი ბებია”; მოეწყო – საქართველოს თეატრის, მუსიკის, კინოსა და ქორეოგრაფიის სახელმწიფო მუზეუმის ფონდებში დაცული მასალის ფოტოპრინტების გამოფენა.
კონგრესის ფარგლებშივე მოხდა ფლორენციის მუზეუმებისა და არქიტექტურული ძეგლების დათვალიერება და ჩატარდა სხვა ღონისძიებები.
